Türkiye’de Fındık Endüstrisi Ne Kadar Etik?

Bir BBC araştırması, Türkiye fındık endüstrisindeki tedarik zincirini ve çocuk emeğinin kullanımını incelemiş ve ülkenin en büyük fındık alıcılarından biri olan Ferrero’nun ürünlerinin etik dışı çalışma uygulamalarının sonucu olup olmadığından emin olup olmadığını soruşturmuştur.

Ferrero, internet sitesinde “Türkiye dünya yıllık fındık üretiminin yaklaşık yüzde 75’ini üretiyor” diyor. “Bu ülkede, Ferrero en büyük oyunculardan biri olmaya devam ediyor ve bu nedenle 2012’de grup, yerel ve uluslararası ortaklarla Ferrero Değerli Tarım Türkiye (FFT) programını başlatmaya ve geliştirmeye karar verdi. Ferrero, Türkiye fındık tedarikçileri ile yüksek kalite ve güvenlik standartları ve bir dizi etik, sosyal ve çevresel konuya ilişkin ilişkilerine özel önem verdi.”

Bununla birlikte, BBC’nin Tim Whewell tarafından yazdığı araştırma, Türkiye’deki fındık işçilerinin çoğunun, Türkiye’nin güneyindeki ve doğusundaki yoksulluk çeken mevsimsel göçmenler olduğunu söylüyor. İş aracılarına ödenmesi gereken komisyonların yanı sıra seyahat ve yaşam ödemeleri nedeniyle, bu göçmenler Türkiye’deki asgari net ücretten daha az kazanıyorlar.

Ayrıca, araştırma, işçilerin bazılarının yasadışı olarak çalışan çocuklar olduğunu söylüyor. BBC’ye konuşan Türkiye’deki fındık bahçesinin ortak sahibi Kazım Yaman, “Çocuklarını makineler gibi çalıştırıyorlar” dedi. “Düşünüyorlar ki Ne kadar çocuk, o kadar para!”. Bu zincir kırılmalı.”

Bununla birlikte, Türkiye’deki fındıklar için tedarik zinciri çok karmaşık. Bahçe sahipleri işçilere fındıkları toplamaları için ödeme yapar, daha sonra fındıkları manavlara (binlerce bağımsız fındık tüccarı) satarlar; onlar da fındıkları Ferrero gibi büyük şirketlere satar. “Al sat, al sat! Bu noktadan itibaren, tonlarca fındığın izlenmesi imkansız!” dedi.

Ferrero etik olmayan çalışma uygulamaları ile mücadele etmeye çalışmakta ve fındık üreticilerinin işçilerin hakları konusunda eğitilmesi de dahil olmak üzere ücretsiz eğitim sunmaktadır. Ayrıca Çiftçilik Programı internet sitesinde “Ferrero, üretim ve hasatın sorumlu ve saygılı bir şekilde yapılmasını sağlamayı amaçlamaktadır.” deniyor.

Ancak BBC, Ferrero’nun programın şu ana kadar 42.000’den fazla çiftçiye ulaştığını söyleyerek (ki bu Türkiye’deki 400.000’in yalnızca 10’u), şirket fındıklarının çocuklar tarafından toplanmadığından nasıl emin olabilir?

“Etik olmayan uygulamalarla üretilen bir ürün belirlersek, dokunmazdık” diyor, Ferrero Hazelnut Company’nin Türkiye’deki genel müdürü Bamsi Akin BBC’ye. “Eğitimleriyle sosyal pratikleri geliştirme görevimizi yapıyoruz… Fakat sistem tamamen temiz mi? Bence şu anda kimse bunu söyleyemez.”

Ferrero, 2020 yılına kadar fındıklarının yüzde 100 izlenebilirliğini elde etmeyi hedeflediğini söyledi.

Bununla birlikte, Ferrero izlenebilirlik yoluyla sorumlu bir tedarik zincirine doğru ilerlemek istediğini belirtti: “Grubumuzun amacı, 2020 yılına kadar tedarikçilerimizin yüzde 100’ünün çalışma koşullarında ulusal yasalar için fındık üretmek üzere meşgul olmasını sağlamaktır. (yerel yasalarla belirlenen sınırın altında yaşlanan herhangi bir çalışanı istihdam etmemek), ”diyor şirket.

2016/2017 mali yılında, grup fındık arzının yüzde 25’inden fazlası için tam izlenebilirlik elde etmiştir. “Üretim ve ürünlerin kalite standartlarını sağlamak için izlenebilirlik şart” diyor.