FINDIK LİDERLİĞİ TEHLİKEDE Mİ? “Fındıkta Yatırım Savaşı Başladı”

Özellikle Karadeniz Bölgesi’nin en önemli gelir kaynağı olan fındık, son günlerde zor zamanlar geçiriyor. Fındık sadece Karadeniz Bölgesi açısından değil, Türkiye’nin dünyada ki üretim liderliğinin sağlanmasında da çok büyük rol oynuyor. Ülkemize büyük miktarlarda döviz girdisi sağlıyor.

Ancak fındığın bu liderliği büyük tehlikede. Ekonomik katkısı göz önüne alındığında değeri oldukça fazla olan fındık, çikolata üreticilerinin radarından çıkmak üzere. Çikolata üreticileri, Türkiye’de ki fındık piyasasından uzaklaşarak başka ülkelere yönelme aşamasında görünüyor. Bu durum ülkemizin dünya pazarında ki konumunu sallantıya sokabilir.

Dünya Gazetesi köşe yazarlarından Kerim Ülker, “Fındıkta yatırım savaşları başladı” başlığı altında kaleme aldığı yazısında Karadeniz fındığının durumundaki belirsizlikten bahsetti.

İşte Kerim Ülker’in köşe yazısı şu şekilde:
“Artık küresel şirketler Türkiye’ye bağlı olmak istemiyorlar…” Bu sözler fındık üretiminde hakimiyeti elinde tutan Türkiye’ye yönelik… Türkiye, dünya fındık üretiminin de ihracatının da lideri. Küresel pazarın yüzde 60-70’ini elinde tutuyor. Her ne kadar Türkiye “fındık krallığı” unvanını korusa da bu konuda riskler de yok değil. Hatta sektör yetkilerine göre tedbir alınmazsa 10 yıl sonra bu hakimiyet bitebilir. 15 yıl önce toplam üretimdeki Türkiye payı yüzde 80 civarındaydı. Ancak rakamlar da oranlar da düştü. Son rakamları paylaşmakta fayda var. 2016 yılında dünya rekoltesi 1 milyon 46 bin ton olarak açıklandı. Türkiye 735 bin tonla ilk sırada. İkinci 125 bin tonla İtalya, üçüncü 50 bin tonla Gürcistan, dördüncü ise 40 bin 500 tonla Azerbaycan… Her ne kadar ilk 10 ülkeyi toplasanız Türkiye’nin yarısı kadar bile edemiyor ancak, alt sıralardaki rakiplerin yeni açılımları fındık üreticilerini korkutacak cinsten.

Örneğin Gürcistan’da 32 bin hektar, Azerbaycan’da ise 42 bin hektar alanda fındık yetiştiriliyor. İki ülkenin potansiyelinin ise 100’er bin hektar olduğu söyleniyor. Özellikle Azerbaycan’da yeni destekler ve işbirlikleri ile bu ülkenin giderek pozisyonunu güçlendirmesi muhtemel.

Ferrero’dan Bakü’ye destek ziyareti

Türk fındığına yakın dönemde en büyük rakip Azerbaycan olacak gibi görünüyor. Hem Azerbaycan ile ilgili hem de fındıkta küresel rakiplere yönelik yapılan yatırımlarla alakalı Türkiye’de gözden kaçan birkaç haberi sizlerle paylaşmak isterim. Bunlardan ilki Ferrero ile ilgili. Türkiye’de fındık sektörünün önemli oyuncularından Oltan Gıda’yı alan Ferrero, geçtiğimiz haftalarda Bakü’ye önemli bir ziyaret gerçekleştirdi. Dünya devinin Tarım İşleri Koordinatörü Daniel Dellapacha’nın da içinde olduğu heyet, Tarım Bakanı Heydar Asadov’la görüştü.

2 Rus şirketiyle anlaştı

Azerbaycan Hükümeti, fındık üreticilerine sunduğu kredileri, bedava dağıtılan tohumları, devlet yardımlarını, arazi teminlerini anlattı Ferrero’nun yöneticisine. Hem Ferero hem de Azerbaycan Hükümeti, çiftçilere yönelik yapılacak iş modellerini, dünya devinin üretimde üstleneceği görevi paylaştı. Azerbaycanlı Bakan özellikle ihracatı ön plana çıkaracaklarını ifade etti görüşmede. Zira yılda 105 milyon dolarlık ihracat yapan ülkenin en büyük müşterisi 30 milyon dolarla Rusya… Bir de 24 milyon dolarla Almanya var Rusya’nın ardından…

İşte ikinci haber burada öne çıkıyor. Ferrero’nun ardından Azerbaycan Yönetimi ikinci görüşmesini Rusya ile yaptı.

Azerbaycan Ekonomi Bakanlığı’nın resmi internet sitesinden duyurulan habere göre eylül ayının sonunda Moskova’da yapılan 26’ncı Uluslararası Gıda Fuarı’nda Rusya’nın iki önemli gıda firması ile Azstar LLC şirketi anlaşma imzaladı. Azerbaycan Ekonomi Bakanı Sahil Babayev’in hazır bulunduğu görüşmelerde Rusya, Azerbaycan’da üretimi destekleyecek, ihracatı da artıracak.

“Fındıkta Türkiye’ye bağlı olmak istemiyorlar”

İşte tam da bu haberin ardından küresel fındık pazarında yaşanan son gelişme Türkiye’yi daha çok ilgilendiriyor… Avrupa’nın en köklü fonlarından ResponsAbility Investments AG, dünyanın bir ucuna Bhutan’a fındık yatırımı yapmaya hazırlandığını açıkladı. Açıklamayı yapan İsviçre merkezli fonun CEO’su Rochus Mommartz… Varlıkları 3 milyar dolara ulaşan fonun CEO’su Mommartz’ın yaptığı açıklama sektörde kartların yakın dönemde yeniden karılacağını ifade ediyor: “Üretimin yüzde 70’i Türkiye’de. Ancak üreticiler Türkiye’den fındıklara bağımlı kalmak istemiyorlar…” Burada İsviçreli CEO’nun bahsettiği üreticiler, çikolata devleri…

İşte bu nedenle fındık ağırlıklı olarak farklı coğrafyalarda milyonlarca belki de milyarlarca dolar yatırımın yapılması için fon toplanacağını özetliyor.

Şimdilik Fındık Kralı olarak anılıyor Türkiye… Kısa hatta orta vadede bu unvanını sürdürecek gibi…

Ancak yakın zamanda gelen haberler, tahttan inmenin mümkün olabileceğini de gösteriyor.

En azından domates sorunu yaşadığımız Rusya ve siyasi gerginliklerin bitmediği Almanya’nın Azerbaycan fındığında ilk iki sırada olduğunu düşünürsek bazı şeylerin değişeceği ortada…

Her yıl tartışmaların yaşanan fındıkta artık gündem; sertifikalı tohum, yenileme gibi konularla çeşitlenmeli…Fındıkta coğrafya çeşitleniyor çünkü…

Yazıda da bahsedildiği gibi, yeni çözüm yolları bulunmalı, gerekli değişikliklere gidilmeli. Yoksa fındık kariyerimiz ellerimizin arasından göz göre göre kayıp gidecek…